MUSUL’DA YATIRIM OLANAKLARI:

Irak’ın ikinci büyük kenti olan Musul uzun süren bir durgunluk döneminden sonra yeniden dünyaya açılmanın yollarını aramaktadır. Genç, dinamik, entelektüel bir nüfusa sahip olan Musul kalkınmanın yollarını aramaktadır. Musullulara göre kalkınmanın en temel yolu Türkiye ile daha yakın ekonomik ilişkilere sahip olmaktan geçmektedir. Bu nedenle, yüzünü Türkiye’ye çevirmiş ve işbirliği olanakları arayışına girmiştir. Bu nedenle, 2-3 Mayıs 2012 tarihlerinde İstanbul’da gerçekleşecek olan Ninova Uluslararası Yatırım Konferansı uzun yıllar boyunca devam edecek ve Musul ile dünyanın geri kalanı arasında kalıcı bir köprü kuracak ilişkilerin ilk adımı olarak görülmektedir.

 

MUSUL’A İLİŞKİN TEMEL BİLGİLER

Irak’ın kuzeybatısında yer alan Ninova Vilayeti, Türkiye ve Suriye sınırında yer almaktadır. Suriye ile uzun bir sınırı paylaşan Ninova Vilayeti’nin merkezi Türkiye sınırına yaklaşık 100 km. uzaklıktadır. 9 ilçe ve 21 nahiyeden oluşan Ninova Vilayeti genellikle vilayetin merkezi olan Musul’un adından ötürü Musul Vilayeti olarak da bilinmektedir. Toplam nüfusu 3.500.000’a yaklaşan şehirde genç ve dinamik bir nüfus bulunmaktadır. 2005-2009 yılları arasında güvenlik sorunu yaşanması nedeniyle uluslararası basında hakkında olumsuz bir tablo çizilen Musul’da son 3 yılda güvenlik alanında büyük bir iyileşme yaşanmıştır.

Güvenlik sorununun çözüldüğü Musul tarihi ve kültürel açıdan bir merkez olmasının yanısıra önemli bir ticaret merkezi olagelmiştir. 2000’den fazla sanayi ve ticaret kuruluşunun bulunduğu Ninova’da binlerce yıllık tecrübenin ve alışkanlıkların etkisiyle güçlü bir ticaret ahlakı gelişmiştir. Binlerce yıldır tarihi ticaret yollarının kesiştiği bir şehir olan Musul’un içinden geçen Dicle Nehri şehre hayat vermektedir. Geçtiği yerlere hayat veren ve doyulmaz doğal güzellikler oluşturan Dicle Nehri şehirdeki tarım faaliyetlerinin de temelini oluşturmaktadır. Dicle Nehri’nin sağladığı su kaynağının yanısıra büyük sulama kanalları sayesinde geniş tarım alanlarına sahip olan Ninova Vilayeti’nde 19.000 km’lik bir tarımsal alan bulunmaktadır.

 

 

MUSUL’A NEDEN YATIRIM YAPILMALIDIR?

1.Musul, büyük yatırım olanakları sunan, bakir ve Türk işadamlarına gönülden kucak açmayı bekleyen dost ve kardeş bir şehirdir: Musul, uzun süredir yatırım alamadığı için her açıdan yatırım ihtiyacı duymaktadır. Ortadoğu’nun en önemli kentlerinden birisi olan Musul, dış dünyaya yeni yeni açılmaktadır. Henüz yabancı şirketlerin ulaşamadığı Musul şehrine diğer şirketlerden önce gitmek sadece bugüne değil geleceğe de yatırım yapmak anlamına gelecektir.

 

2.Musul hızla büyüyen genç ve dinamik bir nüfus yapısına sahiptir: Nüfusun %50’sini 18 yaş altı gençlerin oluşturduğu Musul büyük bir pazar potansiyeli sunmaktadır.

 

3.Musul Irak’ın en büyük eğitim merkezlerinden birisidir: Irak’ın en büyük ikinci üniversitesi olan Musul Üniversitesi yıllardır çok sayıda tanınmış mühendis, doktor ve bilim adamı yetiştirmiştir. Eğitimli nüfus, yatırımcının ihtiyaç duyabileceği nitelikli işgücü açısından büyük bir kaynak sunmaktadır.

 

4.Musul stratejik coğrafyasıyla önemli ulaşım kolaylıkları sağlamaktadır: Irak, Türkiye ve Suriye’nin kesişme noktasında olan Musul’a Türkiye’den çeşitli ulaşım olanakları bulunmaktadır. İstanbul ile Musul arasında Türk Hava Yolları haftanın 4 günü doğrudan sefer vardır. Ayrıca, kara taşımacılığı son derece kolay ve güvenlidir.

 

5.Musul bir sanayi kentidir: 1500’den fazla irili ufaklı fabrikasıyla Musul şehri Irak’ın en büyük ikinci sanayi kentidir. Uzun süredir atıl duran kapasitesini harekete geçirebilmek için dış yatırımcının ilgisine ihtiyaç duyan Musul çimento, tuğla, tekstil başta olmak üzere birçok alanda yatırıma açıktır.

 

6.Musul, doğal kaynakları ile dikkat çekmektedir: Petrol, doğal gaz, sülfür, kükürt gibi önemli ve stratejik kaynaklara sahip olan Musul bu özellikleriyle gelecek on yıl içinde tüm Ortadoğu’nun en önemli kentlerinden birisi haline gelecektir.

 

7.Musul, Irak’ın en önemli tarım kentlerinden birisidir: Geniş sulama olanakları, verimli arazileri ve yüzyıllarca yıllık gelenekleriyle Musul kenti gıda alanında yapılacak yatırımlar için büyük bir hammadde kaynağı sağlamaktadır.

8.Musul, nitelikli ve niteliksiz ucuz işgücü olanağı sağlamaktadır: Irak’taki ekonomik şartlar ve yıllardır yeterli yatırımın gelmemesi ülkede büyük bir işsizlik yaratmaktadır. Resmi rakamlara göre %30’lara varan işsizlik oranı hem nitelikli hem de niteliksiz işgücünün ucuza malolmasına neden olmaktadır.

 

9.Musul önemli bir turizm kentidir: Binlerce yıllık tarihinin etkisiyle pekçok arkeolojik esere sahip olan Musul doğal güzellikleriyle de dikkat çekicidir. Dicle’nin suladığı alanların getirdiği doyumsuz manzaralar şehre önemli bir turizm potansiyeli kazandırmaktadır. Tüm bunlara ek olarak Musul tam bir dinsel turizm şehridir. Başta Hz. Yunus Peygamber’in mezarı olmak üzere şehirde pekçok önemli din büyüğünün kabirleri ve mekanları bulunmaktadır. Tüm bu turizm olanaklarına rağmen şehrin turizm altyapısının gelişmemiş olması Musul’da turizm konusunda yapılacak yatırımlar için büyük bir ihtiyaç ve fırsat yaratmaktadır.

 

 

MUSUL’DA HANGİ ALANLARA YATIRIM YAPILABİLİR?

 

GIDA

Musul, sahip olduğu tarım alanlarında tahıl ürünleri kadar bağ ve bahçecilik açısından da büyük bir potansiyel sunmaktadır. Vilayetin pekçok yerinde yapılan tahıl üretimi başta un fabrikaları olmak üzere gıda sektöründe yatırıma olanak sağlarken bahçecilik de diğer gıda maddeleri açısından yatırım imkanı sağlamaktadır. Öte yandan, şehirdeki tarım alanlarına ek olarak geniş hayvancılık potansiyeli süt ve süt ürünleri, dericilik, yün vb. gibi sektörler açısından verimli sahalar yaratmaktadır.

 

TURİZM

Irak’ın en önemli turizm kentlerinden birisi olma potansiyeline rağmen tesis yetersizliği Musul’un bu potansiyelini harekete geçirmesini engellemektedir. Coğrafyası açısından ulaşım sorununun bulunmadığı Musul’un en önemli eksikliği güvenli, konforlu ve modern tesislerin eksikliği ve yeterli tesisin bulunmamasıdır. Ciddi ölçüde turizm yatırımına açık olan Musul, kültürel yakınlık ve sosyal ilişkiler nedeniyle de Türkiye ve Türk işadamları açısından büyük fırsatlar sunmaktadır.

 

 

 

İNŞAAT

Yıllardır ciddi alt yapı eksikliği yaşayan Musul savaşın etkilerini hala üstünden atamamıştır. Şehrin trafik, konut, kanalizasyon başta olmak üzere büyük bir altyapı ihtiyacı bulunmaktadır. Hızla artan nüfus yeni konut ihtiyaçları yaratmaktadır. Irak’ın nüfus yoğunluğunun en yüksek olduğu yerlerden birisi olan Musul’da güvenli, modern, konforlu yerleşim komplekslerine ihtiyaç vardır. Irak’ın zenginleşmesine paralel olarak Musul’un birkaç yıl içinde bir şantiyeye dönüşeceği görülmektedir. Bu sektörde öncülük yapan şirketlerin önemli avantajları olacağı söylenebilir.

Şehri kesen Dicle Nehri birçok yerde trafik sıkışıklığı yarattığından birçok noktada köprülü kavşak ve yol inşaatı çalışmalarına ihtiyaç duyulduğu görülmektedir. Ayrıca, tüm Irak’ta olduğu gibi şehirde ciddi bir kanalizasyon altyapısı eksikliği bulunmaktadır. Önümüzdeki dönemde tüm şehrin altyapı ihtiyaçlarının giderilmesi sürecinde Türk şirketlerine büyük fırsatlar doğacaktır.

 

YATIRIM KOLAYLIKLARI VE TEŞVİKLER

2007 yılında yürürlüğe giren ve Ulusal Yatırım Komisyonu’nu çerçevesinde kurulan Yerel Yatırım Komisyonları’na temel teşkil eden yasa çerçevesinde Irak’a gelen yabancı yatırımcılara bazı kolaylıklar ve teşvikler sağlanmaktadır. Bu kolaylıklar ve teşvikler aşağıda sıralanmıştır:

 

·Kar ve sermayenin yurtdışına transfer edilebilmesi,

·Irak borsasında menkul kıymet işlemi yapma ve borsada işlem yapma hakkı,

·Yatırım için gerekli arazilerin 50 yıllık (Uzatılabilir) süre ile yatırımcılara uygun koşullarda kiralanması veya ücretsiz tahsis edilmesi,

·Projeyi yerli veya yabancı bir sigorta şirketine sigortalama hakkı,

·Yatırım kurulunca onaylanmış projeler için Irak bankalarında döviz veya yerel para biriminde hesap açmak.

 

Yukarıdaki maddelere ek olarak bir kez yatırım lisansı alan şirketlere şu ek olanaklar tanınmıştır:

                                                                                                                            

·Yatırımın genişletilmesi, geliştirilmesi ve modernizasyonu amacı ile ithal edilen varlıklar gümrük vergisinden muaftır,

·Yatırımın kapasitesini artırmaya yönelik olarak ithal edilen varlıklar gümrük vergisi ve diğer harçlardan muaftır.

·Proje kapsamında ithal edilen yedek parçalar değerlerinin, ana varlık değerinin % 20’sini geçmemesi kaydı ile vergiden muaftır,

·Oteller, turistik yapılar, hastaneler, sağlık kuruluşları, rehabilitasyon merkezleri, eğitim ve bilim kuruluşlarına mobilya, döşeme ve benzeri ithalatında ek bazı gümrük vergisi istisnaları tanınmıştır.

 

Irak’taki genel yatırım Kanunu çerçevesinde yer alan bu hususlara ek olarak Ninova Vilayeti yatırımcılara bir takım ek olanaklar tanımaktadır. Bunlar arasında en çok göze çarpan hususlar şöyledir:

·Yatırım yapmak isteyen firmalara 10 yıl veya daha uzun süre için tanınan gelir vergisi muafiyeti

·Yatırım arazilerinin 50 yıl süre ile kiralanması veya ücretsiz tahsis edilmesi

·Yatırımın genişletilmesi, geliştirilmesi ve modernizasyon amacı ile ithal edilen varlıkların gümrük vergisinden muaf tutulması 

 

Ayrıca yine aynı yasa çerçevesinde Irak hükümeti tarafından yabancı yatırımcılar için aşağıdaki güvenceler verilmiştir.

 

·Gerekli özellikleri taşıyan Irak’lı çalışan bulunamaması durumunda yabancı işçi istihdam edilebilir,

·Irak’ta çalışan yabancılara ikamet izni ile beraber ülkeye giriş çıkışlarında kolaylık sağlanmaktadır,

·Aksi yönde mahkeme kararı olmadığı sürece, yatırımın bir kısmı veya tamamının millileştirilmeyeceğine dair güvence verilmektedir.

·Irak’lı olmayan çalışanlar kazançlarını yurtdışına transfer edebilirler.